Научный архив: статьи

В статье описываются лексико-семантические особенности французской единицы terme, выражающей понятие научного термина. Данная частотная единица рассматривается в системе лексико-семантических и понятийных отношений с другими единицами французского языка, использование которых не ограничивается языковедческой областью, а также в сравнении с русскими лексическими единицами, применяемыми для выражения соответствующих и смежных понятий. На основе словарных дефиниций и контекстных употреблений в статьях по языкознанию демонстрируется многозначность и омонимичность данной единицы. Указывается на первостепенность пространственно-временных характеристик в понятийной структуре, с которой соотносится семантическая структура terme. На основе анализа русскоязычных терминоведческих текстов и перевода франкоязычных текстов Ф. де Соссюра показывается сложность в передаче данной единицы на русский язык, в связи с чем предлагаются такие переводческие стратегии, которые бы учитывали асимметричность французской и русской метаязыковых систем.

Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել միջնադարյան 2 հանճարեղ իրավագետների՝ Մխիթար Գոշի և Սմբատ Սպարապետի դատաստանագրքերի ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ կարգավորող օրենքների և կանոնների իրավական բառապաշարի ձևաիմաստային առանձնահատկությունները, որոնց իմացությունը ապահովում է արդի հայերենում իրավական խոսքի հաստատուն և ճշգրիտ շարադրանքը բովանդակային և լեզվական տեսանկյունից։
Նպատակին հասնելու համար մեր առջև դրել ենք հետևյալ խնդիրները՝ լեզվական քննության ենթարկել միջնադարյան իրավագետների դատաստանագրքերը, ընդգծել ուսումնասիրվող նյութի բառապաշարի ձևաիմաստային դրսևորումները, ներկայացնել դրանց զարգացումը, համեմատել ներկայիս համապատասխան օրենսգրքերի մասնագիտական բառապաշարի հետ, տարբերակել հնաբառերը, պատմաբառերը, ինչպես նաև արդի հայերենի կենսունակ իրավաբանական տերմինները։
Հոդվածի նյութը ներկայացված է լեզվաբանության մեջ մշակված իմաստաբանական, համեմատական, վերլուծական և նկարագրական մեթոդներով, տարաժամանակյա և համաժամանակյա մոտեցումներով։
Կատարված ուսումնասիրությունից եզրահանգում ենք, որ միջնադարում հայ իրականության մեջ ձևավորվել են օրենքներով և կանոններով կարգավորվող ամուսնաընտանեկան և ժառանգական քաղաքացիական հարաբերություններ, որոնց վերաբերյալ իրավանորմերը դատաստանագրքերում շարադրված են մասնագիտական համապատասխան բառապաշարով։ Թեև դրանց մի ստվար մասն այսօր տերմինային արժեք չունի, բայց և այնպես մի զգալի մասն էլ կարևոր դերակատարություն է ունեցել արդի հայերենի իրավական բառապաշարի բառամիջուկը կազմելիս։
Ակներև են գրական հայերենի 2 որակների ընդհանրական և տարբերակիչ մասնագիտական բառաշերտերը, որոնք պայմանավորված են օրենսգետների օգտագործած իրավական աղբյուրներով, նրանց կրթությամբ, հասարակական կյանքում զբաղեցրած պաշտոնով, տարբեր ժամանակահատվածներում ստեղծագործելու լեզվական, հասարակական-քաղաքական տարաբնույթ պահանջներով։

Некорректное использование терминологии приводит к серьёзным, подчас принципиальным ошибкам как в научной сфере, так и в судебно-медицинской практике. Суть проблемы заключается в пренебрежении основополагающими требованиями, предъявляемыми к используемым терминам и понятиям.
Авторами предложен комплексный подход к стандартизации терминологии, применяемой в судебной медицине.
Особое внимание уделяется актуальной проблеме синонимии и полисемии при использовании специальной терминологии в судебно-медицинской науке и практике.
Даётся подробная трактовка базовых принципов выбора термина, поименованных в ГОСТ Р ИСО 704-2010 «Терминологическая работа. Принципы и методы». Раскрыты принципы прозрачности, последовательности, адекватности, лингвистической экономии, выводимости и сочленённости, лингвистической корректности, предпочтения родного
языка. Приведён чёткий алгоритм выбора принципов во избежание разных подходов к определению терминов и понятий с целью максимально корректной, точной и однозначно понимаемой информации, особенно при формальном наличии нескольких обозначений.
Авторы обосновывают использование врачом-судебно-медицинским экспертом в своей практической и научной работе только унифицированной терминологии, основанной на принципе устойчивой однозначности терминов.
В статье сделан акцент на важность корректного использования терминов, которые имеют существенное значение при применении их в профессиональной деятельности врача-судебно-медицинского эксперта.