Научный архив: статьи

Այս հոդվածի նպատակն է ուսումնասիրել ընտրական համակարգերի և ժողովրդավարական զարգացման միջև կապը Հայաստանում և Ուկրաինայում 2015-2019 թվականներին։ Այդ նպատակին հասնելու համար աշխատանքում առանձնացվում են հետևյալ խնդիրները՝ դիտարկել ընտրական համակարգի էվոլյուցիան և նրանց փոխազդեցությունը ինստիտուցիոնալ միջավայրի հետ։
Աշխատանքում օգտագործվում են քանակական և որակական մեթոդներ։ Հայաստանի և Ուկրաինայի ընտրական համակարգերի ուսումնասիրության համար օգտագործվում են նկարագրողական վիճակագրության և դեպքերի ուսումնասիրության (case study) մեթոդները։ Աշխատանքում իրականացվում է նաև համեմատական վերլուծություն ինստիտուցիոնալ համատեքստում ընտրական համակարգերի ընդհանրություններն ու առանձնահատկությունները պարզելու նպատակով։
Ուսումնասիրության հիման վրա կարելի է պնդել, որ ընտրական համակարգի արդյունավետությունը զգալիորեն կախված է ինստիտուցիոնալ միջավայրից։ Թե´ Հայաստանը, թե´ Ուկրաինան որդեգրել են համամասնական ընտրական համակարգեր։ Սակայն երկու երկրների ինստիտուցիոնալ համատեքստի առանձնահատկությունները հանգեցրել են տարբեր արդյունքների։ Հայաստանում նշված ժամանակահատվածում գոյություն ունեցող ռեյտինգային բաղադրիչը սահմանափակում էր համամասնական համակարգի արդյունավետությունը՝ ներառական և մրցակցային միջավայր կազմավորելու հարցում։ Ուկրաինայում ցածր անցողիկ շեմն ու մեկ ընդհանրական ընտրատարածքը համամասնական ընտրակարգի պայմաններում նպաստեց առավել բաց ու ներառական քաղաքական համակարգի։

В статье рассматривается влияние проблемы денуклеаризации Украины на развитие российско-украинских отношений в 1990-е гг. Подробно описываются тяжелые переговоры о выводе с украинской территории советского тактического и стратегического ядерного оружия, которые сначала проходили в двустороннем формате между Россией и Украиной, а затем к ним присоединились США. Автор отмечает, что Россия стремилась сохранить монополию на владение данным видом вооружений на постсоветском пространстве. Вашингтон также не был заинтересован в увеличении количества ядерных государств, тем более на пространстве Содружества Независимых Государств. Позиция же украинской стороны отличалась непоследовательностью и противоречивостью. Автор объясняет, почему отказ Украины от ядерного статуса был необходим и отвечал интересам всех сторон, включая в первую очередь саму Украину. В частности, подписание Будапештского меморандума не только помогло снять напряженность в российско-украинских отношениях в середине 1990-х гг., стабилизировало международную ситуацию на постсоветском пространстве, но и позволило Украине получить международное признание и финансовую помощь. В статье наглядно опровергается тезис, достаточно популярный в современной Украине, о возможности сохранить за страной после коллапса СССР часть советского ядерного арсенала. Это было исключено в том числе и потому, что Украина не имела технической возможности обслуживать этот арсенал в новых условиях.

Статья содержит оценки европейских экспертов современного состояния отношений России и Запада. Анализируются сложные вопросы СВО на Украине, ситуация на Южном Кавказе, палестино-израильский конфликт и их последствия для стран Европы и глобального мироустройства. Авторы говорят о недопущении очагов третьей мировой войны, преодолении биполярной идеологической конфронтации, ценностях будущего мироустройства. Основой мира должны стать справедливость и мораль, что приведет к восстановлению доверия между народами и государствами. Аргументируется позиция, предполагающая необходимость диалога с Россией и недопустимость изоляции отдельных стран от участия в работе международных диалогов. Авторы являются приверженцами принципов многополярного мира, свободы, справедливости, информационной объективности, уважительного отношения к другим культурам и конфессиям, недопустимости дискриминации по национальным, расовым или религиозным признакам. Статья подготовлена по материалам международного симпозиума «Соединенное Королевство – ЕС – Россия – Большой Ближний Восток: вызовы и перспективы», прошедшего в Братиславе (27–28 февраля 2024 г.).